1.1 Γενικά
Με το παρόν Σχέδιο αποσκοπείται η συμμόρφωση των λιμένων αρμοδιότητας του Οργανισμού Λιμένα Κέρκυρας Α.Ε., με την υπ΄ αριθμ. ΚΥΑ 3122.3-15/71164/2021 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς την οδηγίας (ΕΕ) 2019/883 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Απριλίου 2019 σχετικά με τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής για την παράδοση αποβλήτων απλό πλοία, για την τροποποίηση της Οδηγίας 2010/665/ΕΕ και την κατάργηση της Οδηγίας 2000/59/ΕΚ.», με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ώστε να περιορισθεί οποιαδήποτε απόρριψη στη θάλασσα και ιδίως η παράνομη απόρριψη αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου των πλοίων με την χρήση κατάλληλων εγκαταστάσεων παραλαβής αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου πλοίων.
Η παραπάνω απόφαση εφαρμόζεται σε όλα τα πλοία, συμπεριλαμβανομένων των αλιευτικών σκαφών και των σκαφών αναψυχής, ανεξαρτήτως της σημαίας που φέρουν, τα οποία καταπλέουν ή λειτουργούν σε ελληνικό λιμένα, πλην των πολεμικών βοηθητικών σκαφών ή άλλων πλοίων που ανήκουν στο κράτος ή που τα εκμεταλλεύεται το κράτος και χρησιμοποιούνται προς το παρόν αποκλειστικά για κυβερνητική μη εμπορική υπηρεσία.
Το σχέδιο περιλαμβάνει το σύνολο των λιμένων και λιμενίσκων αρμοδιότητας του Οργανισμού Λιμένα Κέρκυρας. Ως λιμένας βάσης για τη διαχείριση αποβλήτων πλοίων ορίζεται ο κεντρικός Λιμένας Κέρκυρας. Αναφορικά με τα υπόλοιπα λιμάνια λόγω της μη ύπαρξης δρομολογίων οχληρών φορτίων ανάμεσα στη Κέρκυρα ή και την Ηπειρωτική Ελλάδα με τα νησιά που αναφέρονται στην παρ. 1 «Καταγραφή Λιμενικών Υποδομών αρμοδιότητας Ο.Λ.ΚΕ. Α.Ε. - Στοιχεία Λιμένων και Λιμενίσκων» του Κεφ. 2 : Πληροφορίες για τους λιμένες αρμοδιότητας του Οργανισμού λιμένος Κέρκυρας, αλλά και τους μη προσβασιμότητας από ξηράς των συλλεκτικών μέσων, σε κάποιες λιμενικές εγκαταστάσεις, η εξυπηρέτηση των πλοίων που καταπλέουν σε αυτά θα πραγματοποιείται μόνο σε έναν από τους ακόλουθους λιμένες, κατ’ επιλογή του εξυπηρετούμενου πλοίου, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι εφικτή η προσέγγιση των συλλεκτικών μέσων, καταβάλλοντας τα τέλη που προβλέπονται στο κεφ.10:
- Λιμένας Κέρκυρας.
- Λιμένας Λευκίμμης.
- Λιμένας Αγ. Στεφάνου Αυλιωτών.
- Λιμένας Ημερολιάς.
- Λιμένας Γαΐου Παξών (για τα στερεά απόβλητα).
1.2 Ορισμοί
Στο άρθρο 2 της ΚΥΑ 3122.3-15/71164/2021 παρατίθενται οι παρακάτω ορισμοί:
α) «πλοίο»: σκάφος κάθε τύπου που λειτουργεί στο θαλάσσιο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων των αλιευτικών σκαφών, των σκαφών αναψυχής, των υδροπτέρυγων, των αερόστρωμνων σκαφών, των καταδυόμενων και των πλωτών ναυπηγημάτων
β) «σύμβαση MARPOL»: η διεθνής σύμβαση για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία, στην επικαιροποιημένη της έκδοση,
γ) «απόβλητα από πλοία»: όλα τα απόβλητα, συμπεριλαμβανομένων των καταλοίπων φορτίου, τα οποία παράγονται κατά τη λειτουργία του πλοίου ή κατά τις εργασίες φόρτωσης, εκφόρτωσης και καθαρισμού, και τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των παραρτημάτων I, II, IV, V και VI της σύμβασης MARPOL, καθώς επίσης και τα απόβλητα που αλιεύονται παθητικά,
δ) «απόβλητα που αλιεύονται παθητικά»: απόβλητα που συλλέγονται στα δίχτυα κατά τη διάρκεια αλιευτικών δραστηριοτήτων,
ε) «κατάλοιπα φορτίου»: τα υπολείμματα οποιουδήποτε υλικού του φορτίου τα οποία παραμένουν επί του πλοίου στο κατάστρωμα ή στους χώρους φορτίου ή σε δεξαμενές μετά τη φόρτωση και την εκφόρτωση, συμπεριλαμβανομένων υπερχειλίσεων και διαρροών κατά τη φόρτωση ή εκφόρτωση, σε υγρή ή ξηρά κατάσταση ή συμπαρασυρόμενα σε νερό πλύσης, εξαιρουμένης της σκόνης φορτίου που παραμένει στο κατάστρωμα μετά τη σάρωση ή της σκόνης στις εξωτερικές επιφάνειες του πλοίου,
στ) «λιμενική εγκατάσταση παραλαβής»: κάθε σταθερή, πλωτή ή κινητή εγκατάσταση, ικανή να παρέχει την υπηρεσία παραλαβής των αποβλήτων από πλοία,
ζ) «αλιευτικό σκάφος»: κάθε πλοίο που είναι εξοπλισμένο ή χρησιμοποιείται εμπορικά για την αλίευση ψαριών ή άλλων έμβιων πόρων από τη θάλασσα,
η) «σκάφος αναψυχής»: κάθε τύπος πλοίου, με μήκος κύτους 2,5 μέτρων ή μεγαλύτερο, ανεξάρτητα από το μέσο πρόωσής του, το οποίο χρησιμοποιείται για αθλητικούς ή ψυχαγωγικούς σκοπούς και δεν χρησιμοποιείται για εμπορική δραστηριότητα,
θ) «λιμένας»: θέση ή γεωγραφική περιοχή διαμορφωμένη από βελτιωτικά έργα και εγκαταστάσεις σχεδιασμένη κατά τρόπον ώστε να επιτρέπει κυρίως την υποδοχή πλοίων, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής αγκυροβολίου εντός της δικαιοδοσίας του λιμένα,
ι) «επαρκής ικανότητα αποθήκευσης»: επαρκής ικανότητα αποθήκευσης των αποβλήτων επί του πλοίου από τη στιγμή του απόπλου έως τον επόμενο λιμένα κατάπλου, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων που είναι πιθανό να παραχθούν κατά τη διάρκεια του δρομολογίου,
ια) «τακτική γραμμή»: γραμμή βάσει δημοσιευμένου ή προγραμματισμένου πίνακα αναχωρήσεων και αφίξεων μεταξύ συγκεκριμένων λιμένων ή επαναλαμβανόμενες διελεύσεις που συνιστούν αναγνωρισμένο χρονοδιάγραμμα,
ιβ) «τακτικοί ελλιμενισμοί»: επαναλαμβανόμενα δρομολόγια του ίδιου πλοίου που συνιστούν σταθερό πρόγραμμα μεταξύ συγκεκριμένων λιμένων ή σειρά δρομολογίων από και προς τον ίδιο λιμένα χωρίς ενδιάμεσες στάσεις,
ιγ) «συχνοί ελλιμενισμοί»: κατάπλοι πλοίου στον ίδιο λιμένα οι οποίοι πραγματοποιούνται τουλάχιστον μία φορά ανά δεκαπενθήμερο,
ιδ) «θαλάσσιες εμπορικές μεταφορές μικρών αποστάσεων»: μεταφορά φορτίου ή/και επιβατών μέσω θάλασσας μεταξύ λιμένων που βρίσκονται στα γεωγραφικά όρια της Ευρώπης ή μεταξύ αυτών των λιμένων και των λιμένων που βρίσκονται σε μη ευρωπαϊκές χώρες με ακτές στις μεσόγειες θάλασσες στα σύνορα της Ευρώπης,
ιε) «GISIS» (Global Integrated Ship Information System): το παγκόσμιο ολοκληρωμένο σύστημα ναυτιλιακών πληροφοριών που έχει συσταθεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO),
ιστ) «επεξεργασία»: οι εργασίες ανάκτησης ή διάθεσης, στις οποίες περιλαμβάνεται η προετοιμασία πριν από την ανάκτηση ή τη διάθεση,
ιζ) «άμεσο τέλος»: τέλος καταβαλλόμενο για την παροχή των υπηρεσιών λιμενικής εγκατάστασης παραλαβής και απολύτως εξαρτώμενο από το είδος και την ποσότητα των αποβλήτων,
ιη) «έμμεσο τέλος»: τέλος καταβαλλόμενο για την παροχή των υπηρεσιών λιμενικής εγκατάστασης παραλαβής, ανεξαρτήτως της πραγματικής παράδοσης αποβλήτων από πλοία,
θ) «φορέας διαχείρισης λιμένων»: οποιοσδήποτε φορέας διαχειρίζεται τους λιμένες της περιοχής αρμοδιότητάς του (όπως ενδεικτικά Οργανισμοί Λιμένων Α.Ε., Λιμενικά Ταμεία, Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία, δημοτικά λιμενικά γραφεία, Ο.Τ.Α., Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε., Ιδιωτικές Επιχειρήσεις). Στον όρο αυτόν περιλαμβάνονται και οι πάσης φύσης επιχειρήσεις που διαθέτουν ιδιωτικές παράκτιες εγκαταστάσεις στις οποίες καταπλέουν πλοία στα οποία εφαρμόζεται η παρούσα απόφαση,
κ) «πάροχος υπηρεσιών παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων πλοίων»: κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων και καταλοίπων φορτίων πλοίων στο οποίο έχουν ανατεθεί οι εν λόγω υπηρεσίες από τον φορέα διαχείρισης λιμένων για τα πλοία που καταπλέουν στην περιοχή αρμοδιότητάς του,
κα) «Εθνική Αρμόδια Αρχή για το σύστημα της Ένωσης SafeSeaNet(ΕΑΑ SSN)»: το Τμήμα Θαλάσσιας Επιτήρησης και Διαχείρισης Κυκλοφορίας Πλοίων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής,
κβ) «αρμόδια Υπηρεσία»: η Γενική Γραμματεία Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής,
κγ) «βάση δεδομένων των επιθεωρήσεων»: η βάση δεδομένων που αναπτύσσεται, τηρείται και ενημερώνεται από την Επιτροπή, με την οποία συνδέονται όλα τα κράτη μέλη και η οποία περιέχει όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για την εφαρμογή του συστήματος επιθεωρήσεων που προβλέπεται από την οδηγία (ΕΕ) 2019/883. Η βάση δεδομένων των επιθεωρήσεων βασίζεται στη βάση δεδομένων των επιθεωρήσεων που αναφέρεται στο άρθρο 24 του π.δ. 16/2011 (Α΄ 36), όπως εκάστοτε ισχύει, και έχει παρόμοιες λειτουργίες με αυτή τη βάση δεδομένων,
κδ) «αγκυροβόλιο»: καθορισμένη θαλάσσια περιοχή πλησίον λιμένα, που βρίσκεται εκτός της περιοχής αρμοδιότητας φορέα διαχείρισης λιμένα και εντός αρμοδιότητας της οικείας Λιμενικής Αρχής, στην οποία επιτρέπεται η βραχυχρόνια αγκυροβολία πλοίων και η διενέργεια πράξεων, όπως ανεφοδιασμού, αλλαγής πληρωμάτων, παραλαβής τροφοεφοδίων κ.λπ.
1.3 Σχέδια παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην ΚΥΑ 3122.3-15/71164/2021, αναφορικά με τη σύνταξη, έγκριση, παρακολούθηση των σχεδίων παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων πλοίων ισχύουν τα ακόλουθα:
Το σχέδιο καταρτίζεται με μέριμνα και ευθύνη του φορέα διαχείρισης λιμένα, κατόπιν διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη και ιδίως με τους χρήστες του λιμένα και τους εκπροσώπους αυτών, τους ΟΤΑ α’ βαθμού και τα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. Οι εν λόγω διαβουλεύσεις, θα πρέπει να διενεργούνται κατά τη διάρκεια της αρχικής κατάρτισης του σχεδίου, με ανάρτηση του σχεδίου στην ιστοσελίδα του φορέα διαχείρισης του λιμένα διάρκειας τουλάχιστον ενός (1) μηνός, όσο και μετά την έγκρισή του, στη συνέχεια θα κατατίθεται Έκθεση διαβούλευσης, από τον φορέα διαχείρισης, στις συναρμόδιες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων.
Το σχέδιο υποβάλλεται σε ηλεκτρονική μορφή (FlashDisk), στην αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, καθώς και στην αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης και της Περιφέρειας, προκειμένου να γνωμοδοτήσουν επί αυτών.
Οι Υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης και της Περιφέρειας, υποχρεούνται εντός ενός (1) μηνός από την ημερομηνία παραλαβής των σχεδίων, να διαβιβάζουν μέσω e-mail τη γνωμοδότησή τους στην αρμόδια Υπηρεσία, κοινοποιώντας την παράλληλα στον αρμόδιο φορέα διαχείρισης λιμένα. Σε περίπτωση που κατά την κρίση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη και τις ανωτέρω δύο (2) γνωμοδοτήσεις, το σχέδιο δεν είναι πλήρες και δεν καλύπτει επαρκώς τις απαιτήσεις της παρούσας, η αρμόδια Υπηρεσία, ενημερώνει εγγράφως τον αρμόδιο φορέα διαχείρισης λιμένα και τους ανωτέρω φορείς, ζητώντας την εκ νέου υποβολή του σχεδίου.
Η παράλειψη των ανωτέρω φορέων να γνωμοδοτήσουν εντός της ανωτέρω προθεσμίας δεν κωλύει την πρόοδο της διοικητικής διαδικασίας έγκρισης του σχεδίου.
Η έγκριση του σχεδίου, πραγματοποιείται, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Ειδικά για τους λιμένες, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2017/352, η έγκριση του σχεδίου πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.
Η ισχύς του σχεδίου ορίζεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στην εγκριτική απόφαση, το οποίο διάστημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα πέντε (5) χρόνια.
Η παρακολούθηση εφαρμογής του σχεδίου πραγματοποιείται από την οικεία Λιμενική Αρχή, με τη συνδρομή των Κλιμακίων Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.ΠΕ.) των Περιφερειών, εφόσον απαιτείται, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ύπαρξης καταγγελιών για ανεπάρκεια των λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής ή παραβιάσεων της νομοθεσίας που αφορά στην παραλαβή και τη διαχείριση αποβλήτων. Οι φορείς διαχείρισης λιμένων, που συγκαταλέγονται στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών και δεν παρέχουν οι ίδιοι τις οικείες λιμενικές υπηρεσίες, ασκούν εποπτεία επί των παρόχων των εν λόγω υπηρεσιών και είναι αποδέκτες τυχόν καταγγελιών από τους χρήστες των λιμένων κατά των τελευταίων.
Τα εν λόγω σχέδια παραλαβής και διαχείρισης αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του κανονισμού λειτουργίας των λιμένων και πρέπει να είναι διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο. Για τους λιμένες του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών, όπως απαριθμούνται στο Παράρτημα ΙΙ του Κανονισμού (ΕΕ) υπ’ αριθ. 1315/2013, αναρτώνται υποχρεωτικά στις αντίστοιχες ιστοσελίδες των φορέων διαχείρισης των λιμένων τόσο στην ελληνική όσο και στην αγγλική γλώσσα.
1.4 Απαιτήσεις Σχεδίων Παραλαβής και Διαχείρισης αποβλήτων σε λιμένες
Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο άρθρο 5 και το Παράρτημα Ι της ΚΥΑ 3122.3-15/71164/2021 τα σχέδια θα πρέπει να καλύπτουν όλους τους τύπους των αποβλήτων και καταλοίπων φορτίου των πλοίων που καταπλέουν στον λιμένα, συμπεριλαμβανομένου του αγκυροβολίου.
Τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία:
- Εκτίμηση της ανάγκης λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής, με βάση τις ανάγκες των πλοίων που συνήθως καταπλέουν στον λιμένα, συμπεριλαμβανομένου του αγκυροβολίου.
- Περιγραφή του τύπου και της χωρητικότητας των λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής.
- Περιγραφή των διαδικασιών παραλαβής και συλλογής των αποβλήτων από τα πλοία.
- Περιγραφή του συστήματος κόστους ανάκτησης.
- Περιγραφή της διαδικασίας για την αναφορά καταγγελλόμενων ανεπαρκειών στις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής.
- Περιγραφή της διαδικασίας εκτέλεσης διαβουλεύσεων με τους χρήστες του λιμένα, τους αναδόχους στον τομέα των αποβλήτων, τους φορείς εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών και τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη.
- Επισκόπηση του τύπου και των ποσοτήτων των αποβλήτων που παραλαμβάνονται από τα πλοία που διακινούνται στις εγκαταστάσεις.
Επιπλέον τα σχέδια δύναται να περιλαμβάνουν και τα εξής:
- Σύνοψη του σχετικού εθνικού δικαίου και της διαδικασίας και των διατυπώσεων παράδοσης των αποβλήτων σε λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής.
- Προσδιορισμό σημείου επαφής στον λιμένα.
- Περιγραφή, ενδεχομένως, του εξοπλισμού και των διαδικασιών προεπεξεργασίας στον λιμένα για ειδικές ροές αποβλήτων.
- Περιγραφή των μεθόδων καταγραφής της πραγματικής χρήσης των λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής.
- Περιγραφή των μεθόδων καταγραφής των ποσοτήτων αποβλήτων που παραδίδονται από τα πλοία.
- Περιγραφή των μεθόδων διαχείρισης των ροών διαφορετικών αποβλήτων στον λιμένα.
Οι διαδικασίες παραλαβής, συλλογής, αποθήκευσης, επεξεργασίας και διάθεσης θα πρέπει να συμμορφώνονται, από κάθε άποψη, προς ένα σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης κατάλληλο για τη σταδιακή μείωση των επιπτώσεων των εν λόγω δραστηριοτήτων στο περιβάλλον. Η συμμόρφωση αυτή τεκμαίρεται εάν οι διαδικασίες είναι σύμφωνες με τον κανονισμό (ΕΚ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου αριθ. 1221/2009 της 25ης Νοεμβρίου 2009 για την εκούσια συμμετοχή οργανισμών σε κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου (EMAS).
Τέλος, προκειμένου για την έγκαιρη ενημέρωση των φορέων εκμετάλλευσης των πλοίων και διευκόλυνση της διαδικασίας παραλαβής των αποβλήτων, στο Παράρτημα Ι του παρόντος σχεδίου περιλαμβάνεται το έντυπο με ονομασία “Περιγραφή Ευκολιών Υποδοχής Αποβλήτων” που περιέχει τις ακόλουθες συνοπτικές πληροφορίες και το οποίο μετά την έγκριση του σχεδίου θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, με μέριμνα της αρμόδιας Υπηρεσίας του:
α) θέση των λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής για κάθε θέση πρόσδεσης και, κατά περίπτωση, του ωραρίου λειτουργίας τους,
β) κατάλογο των αποβλήτων πλοίων τα οποία διαχειρίζεται συνήθως ο λιμένας, ο οποίος πρέπει να περιλαμβάνει όλων των ειδών τα απόβλητα και κατάλοιπα φορτίου των πλοίων που προσεγγίζουν το λιμένα,
γ) Κατάλογο με στοιχεία επικοινωνίας των σημείων επαφής, των φορέων εκμετάλλευσης λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής και των παρεχόμενων υπηρεσιών,
δ) περιγραφή των διαδικασιών παράδοσης των αποβλήτων,
ε) περιγραφή του συστήματος κάλυψης του κόστους, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των συστημάτων διαχείρισης των αποβλήτων και των σχετικών πόρων.
